Yüksekte çalışma; seviye farkının olduğu ve düşme sonucunda yaralanmaların oluşabileceği her türlü alan içerisinde yapılan çalışmalardır. İş sağlığı yönetmeliği içerisinde yüksekte çalışma bu şekilde tanımlanmıştır.
Genel olarak platformlar, merdivenler, Man lift, el merdivenleri gibi ekipmanlar kullanılarak yüksekte çalışma işlemleri gerçekleştirilir. Zemin seviyesinden yüksekte yapılan, açık ve kırılabilir olan yüzeyler üzerinde gerçekleştirilen, düşme ihtimali bulunan kenarlarda yapılan çalışmalar yüksekte çalışmaya örnek olarak verilmektedir.
İş teftiş kurulu 2014 ve 2016 yıllarında inşaat sektöründe gerçekleşmiş olan ölümlü iş kaza analiz ve istatistiki bilgiler doğrultusunda; inşaat sektöründe 3 yıl içinde toplam ölümlü olan iş kaza sayısı tam olarak 1461 kişidir. Yüksekten düşme şeklinde gerçekleşmiş olan kazalar 618 kişidir. Bu oran iş kazaların %42,3’lük kısmını oluşturmaktadır. İş kazalarının kaynağı büyük oranla yüksekte yapılan çalışmalardır.
Yüksekte yapılan çalışmalarda genelde en çok kaza 0-3 metre aralığında gerçekleşmektedir. Ölümlü ve ölümlü olmayan yüksekten düşme kazaları 0-3 metre arasında yaşanmaktadır.
Yükseklik miktarı arttıkça, düşme korkusu hem çalışanları hem de işverenleri daha fazla önlem alınmasına ya da daha fazla ihtiyatlı bir şekilde davranılmasına itmektedir. En düşük yükseklikte bile hala iş kazaları meydana gelmektedir. Ancak yüksekliğin artmasıyla birlikte ölümle sonuçlanan iş kazaları da büyük oranda artmaktadır. 4-6 metre arasında yüksekte çalışmalarda yaşanan iş kazaları yüksek oranda ölümle sonuçlanmaktadır.
Yüksekten düşme ölümlerin ve yaşanan iş kazaların büyük bir kısmını oluşturduğundan dolayı, bu konuda ISG prosedürlerinin belirlenmiş olması oldukça önemlidir. Yüksekte yapılacak olan işlerde bu prosedürler uygulanmalıdır. Bu şekilde tehlikeler belirlenerek risk analizleri gerçekleştirilmelidir.
Yüksekte yapılan çalışmalarda bazı faktörler oldukça önemlidir. Çalışma yapılacak olan alan yüksekliği, kullanılan zeminin eğimi, çalışılan zeminin yapısı; kayganlık, sağlamlık açısından, yapılacak çalışmanın süresi, çalışılan ortam şartları gibi faktörler çalışma şartlarında kullanılacak olan ekipmanları ve aynı zamanda çalışma koşullarını belirlemektedir.
Bu faktörler göz önüne alınarak toplu bir koruma yöntemlerinde önceliklerin tanınması gereklidir. İskele sistemleri, sepetli yapılan vinçler, platform alanları ve güvenlik ağları toplu olarak yapılan koruma yöntemleri arasında değerlendirilmesi gereklidir.
Yapılan kenar korumalar, bariyerler; 31.12.2019 tarihinden beri TS EN 13374 standartlarına uygunluk belgesi bulunan, yapılan işe uygun olan sınıf ve geçici tipte olan kenar koruma sistemlerinin kullanılması gereklidir.
Zemin boşlukları açısından kapatılması için kapaklar, kenar korkuluklar, korkuluklarda yer alan ana levhalar, ara levhalar ya da topukluk mutlaka bulunmalıdır.
Güvenlik ağlarında, kurulum, söküm ve kullanım aşamaları içerisinde TS EN 1263-1 ve 1263-2 standartlarına uygun olması mecburi olmaktadır.
Kurulmuş olan iskeleler, İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği içerisinde; ön yapımlı olan cephe iskeleleri ve iskele olarak kullanılmakta olan geçici iş ekipmanları, TS EN 12810-1,TS EN 12810-2,TS EN 12811-1,TS EN 12811-2 ve TS EN 12811-3 standartlarına uygun olması sağlanmalıdır.
Dışarıdan alınan önlemlerin yanında aynı zamanda kişisel koruyucu olan tam vücut kemer sistemleri gibi ekipmanlar da kullanılmalıdır.
